Veritabanı dizini, veritabanı sistemlerinde veri erişimini hızlandırmak için kullanılan bir veri yapısıdır. Kitaplardaki içindekiler bölümüne benzer şekilde çalışır ve belirli verilere doğrudan erişim sağlamak için kullanılan bir tür arama tablosu oluşturur.
- Amacı: Veritabanında belirli verilere erişim süresini kısaltmak. Özellikle büyük tablolarda sorgu performansını önemli ölçüde artırır.
- Nasıl Çalışır: Dizin, tablodaki belirli sütunların (veya sütun kombinasyonlarının) değerlerini ve bu değerlerin bulunduğu satırların fiziksel adreslerini (pointer) saklar. Bir sorgu, dizinlenmiş sütunlardaki verilere ihtiyaç duyduğunda, veritabanı öncelikle dizini kontrol eder. Dizin, gerekli verilerin fiziksel adresini sağladığı için, veritabanı doğrudan o adresteki satıra erişebilir.
- Türleri: Birkaç farklı türde veritabanı dizini vardır. En yaygın olanları arasında B-tree dizinleri (çoğu veritabanı sistemi tarafından varsayılan olarak kullanılır), Hash dizinleri ve Bitmap dizinleri bulunur. Her dizin türü, farklı sorgu türleri ve veri dağılımları için daha uygun olabilir.
- Avantajları:
- Hızlı Veri Erişimi: Dizinler, sorguların daha hızlı çalışmasını sağlar.
- Artan Verimlilik: Veritabanı sistemi, gereksiz taramaları önleyerek daha verimli çalışır.
- Dezavantajları:
- Ek Depolama Alanı: Dizinler, veritabanında ek depolama alanı kullanır.
- Yazma Performansı Etkisi: Veri ekleme, güncelleme ve silme işlemleri sırasında dizinlerin güncellenmesi gerektiğinden, yazma performansı düşebilir.
- Ne Zaman Kullanılmalı:
- Sık sık sorgulanan sütunlar için.
- Büyük tablolarda.
- Okuma (SELECT) işlemlerinin yazma (INSERT, UPDATE, DELETE) işlemlerinden daha sık olduğu durumlarda.
- Önemli Not: Dizin oluşturma kararı, veritabanı performansını önemli ölçüde etkileyebilir. Yanlış dizinleme, performansı artırmak yerine düşürebilir. Bu nedenle, dizin oluşturmadan önce veritabanı sorgularının ve veri erişim desenlerinin dikkatlice analiz edilmesi önemlidir.